دفاع پایان نامه دانشجو  زهرا صبوحی مقطع  دکتری (ph.D) رشته آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت تحت عنوان " بررسی تاثیر مداخله ارتقاء سواد سلامت روان طراحی شده با استفاده از تئوری تماس بر رفتار کمک جویی در نوجوانان دختر مقطع متوسطه اول " به راهنمایی اساتید خانم دکتر مهناز صلحیو مشاوره خانم دکتر مژگان لطفی و خانم دکتر ملیحه نصیری مورخ 1403/10/23 در سالن کنفرانس برگزار شد.

 چکیده :

مقدمه

شیوع مشکلات سلامت روان در دوران نوجوانی به ویژه در میان دختران و کمبود رفتارهای کمک جویی در این گروه سنی نگرانی های جدی را به وجود آورده است. با توجه به این که مدرسه به عنوان محیطی ایده آل برای ارتقاء سواد سلامت روان به شمار می آید و دسترسی آسان به نوجوانان را فراهم می کند، این مطالعه با هدف طراحی و ارزیابی برنامه ای برای افزایش سواد سلامت روان براساس تئوری تماس و بررسی تأثیر آن بر رفتارهای کمک جویی روانی دردانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهرستان ساوه انجام شد .

روش انجام کار

در این مطالعه مداخله ای از نوع نیمه تجربی نمونه شامل 200 دانش آموز درحال تحصیل در مقطع متوسطه دخترانه شهرستان ساوه در سال 1402 بود. در ابتدای مطالعه، پرسشنامه های استاندارد سواد سلامت روان، موانع درک شده خدمات سلامت روان، قصد کمک جویی و رفتار کمک جویی توسط 11 نفر از متخصصان رشته آموزش بهداشت و روانشناسی بالینی روایی محتوی انجام شد. با توجه به اینکه تمام سوالات شاخص های روایی محتوایی (CVI)  و نسبت روایی محتوایی (CVR) بالاتر از 79/0 و 49/0 داشتند، هیچ یک از سوالات حذف نشد. قبل از شروع مداخله ابتدا یک مطالعه مقطعی  روی 400 دانش آموز دختر که به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده بودند, انجام شد .برای انجام مداخله شرکت کنندگان به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب و به طورتصادفی در دو گروه مداخله و کنترل )هر گروه 100 نفر) قرار گرفتند. دو گروه، پرسشنامه های تحقیق را تکمیل نمودند. براساس نتایج پیش آزمون، مداخله آموزشی برای افراد در گروه مداخله، طراحی و به مدت 6 هفته، اجرا شد. ضمناً رسانه های آموزشی مناسب (فیلم آموزشی،پوستر، کتابچه آموزشی،پاورپوینت، فلش کارت آموزشی برای این افراد طراحی و پیش آزمون شد و در اختیار آنها قرارگرفت. قابل ذکر است که گروه کنترل هیچ مداخله ای را در طول اجرای پژوهش، دریافت نکردند. دو گروه 1و 3 ماه پس از مداخله پیگیری شدند و پرسشنامه های تحقیق را دوباره تکمیل نمودند. داده ها با نرم افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شدند . برای تجزیه و تحلیل داده ها در مطالعه مقطعی از میانگین و انحراف معیار و درصد افراد موافق و کاملا" موافق استفاده شد و برای مطالعه مداخله ای از آزمون آنالیز واریانس با اندازه های تکراری و آزمون تحلیل واریانس مختلط استفاده شد.

یافته ­ها

نتایج نشان داد در مطالعه مقطعی میانگین نمره سواد سلامت روان 28/8±91 بود که نشان دهنده سطح متوسط سواد سلامت روان در دانش آموزان دختر بود. میانگین نمره سازه های سواد سلامت روان، موانع درک شده خدمات سلامت روان، قصد کمک جویی و رفتار کمک جویی قبل از مداخله بین دو گروه آزمون و کنترل اختلاف آماری معناداری نداشت. نتایج آزمون تحلیل مشاهدات تکراری درگروه آزمون یک وسه ماه پس ازمداخله، افزایش معناداری درمیانگین امتیازهای نگرش کمک جویی(p<0.001) ، دانش بهداشت روان خوب(p<0.001) ، فقدان خودانگاری(p<0.001) ، فقدان انگ بیرونی (p<0.001) ، قصد کمک جویی رسمی(p<0.001) ، قصد کمک جویی غیر رسمی (p<0.001) و سواد سلامت روان (p<0.001) نشان داد. همچنین پس ازمداخله، نمره موانع درک شده خدمات سلامت روان در گروه آزمون یک و سه ماه پس از مداخله به طور معناداری کاهش یافت(p<0.001). نتیجه آزمون تحلیل مشاهدات تکراری در دو گروه آزمون و کنترل نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین میانگین نمره های نگرش کمک جویی(p<0.001) ، دانش بهداشت روان خوب(p<0.001) ، فقدان خود انگاری(p<0.001) ، فقدان انگ بیرونی(p<0.001) ، قصد کمک جویی رسمی(p<0.001)،  قصد کمک جویی غیر رسمی (p<0.001)  و سواد سلامت روان (p<0.001) در دوره های زمانی مطالعه وجود داشت(p<0.001). پس از مداخله نمره موانع درک شده خدمات سلامت روان در گروه آزمون یک و سه ماه پس از مداخله نسبت به گروه کنترل به طور معناداری کاهش یافت(p<0.001). نتیجه آزمون تحلیل مشاهدات تکراری در دو گروه آزمون و کنترل نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین میانگین نمره های رفتار کمک جویی در دوره های زمانی مطالعه وجود نداشت( p=0.156).

نتیجه ­گیری

این مطالعه نشان داد مداخله آموزشی مبتنی بر سواد سلامت روان و تئوری تماس توانسته است سازه های سواد سلامت روان و قصد کمک جویی را در دانش آموزان دختر ارتقاء دهد و موانع دریافت خدمات سلامت روان را کاهش دهد. اگرچه در رفتار کمک جویی تغییری مشاهده نشد اما نتایج پژوهش تأکید بر اثربخشی روش های آموزشی تعاملی در بهبود سلامت روان نوجوانان و ضرورت تداوم این برنامه ها برای تغییر رفتارها دارند .

کلید واژه ­ها

سواد سلامت روان، تئوری تماس، رفتار کمک جویی، نوجوانان دختر

عنوان مقاله

Investigating the impact of the educational intervention based on an adapted mental health literacy curriculum for high school students in Iran and investigating its impact on Attitude and help-seeking intention