دفاع پایان نامه دانشجو زهرا رحیمی خلیفه کندی مقطع دکتری  رشته آموزش بهداشت و ارتقاسلامت ، تحت عنوان " تبیین مفهوم خودمراقبتی جنسی در کودکان مقطع پیش‌دبستانی و ارائه الگوی مناسب" به راهنمایی آقای دکتر منصوریان  و  آقای دکتر عبادی فرد آذر و مشاوره خانم دکتر خلج آبادی فراهانی و آقای دکتر آزادی  مورخ "08/06/1401" در سالن شهید رحیمی برگزار می­گردد.

 چکیده :

مقدمه و هدف

آزار جنسی یکی از حوادث آسیب‌زای مهم است که از لحظات اولیه زندگی تا آخر عمر انسان را تهدید می‌کند. کودکان به دلیل عدم آشنایی با این مقوله و ناتوانی در محافظت از خود، جزء آسیب‌پذیرترین گروه‌ها می‌باشند. جهت پیشگیری از این رخداد در کودکان باید اقدامات محافظتی در تربیت کودکان گنجانده شود و کودک مهارت لازم را برای مواجه با موقعیت پرخطر کسب کند. لذا در مطالعه حاضر به تبیین مفهوم خود مراقبتی جنسی در کودکان مقطع پیش‌دبستانی و ارائه الگوی مناسب پرداخته‌شده است.

مواد و روش‌ها

 در این مطالعه از رویکرد اکتشافی استفاده شد که شامل بخشهای مرور متون، مطالعه کیفی (مفهوم‌پردازی) و اعتبار سنجی الگو ی طراحی شده در این تحقیق می‌باشد. مطالعه در شهر تهران طی سال‌های 1399 تا 1401 انجام‌شده است. در مرحله اول، مرور مطالعات جهت اشنایی با موضوع و تهیه راهنمای سوالات پژوهش و سپس مطالعه‌ی کیفی با مشارکت 39 نفر (والدین کودکان مقطع پیش‌دبستانی، نوجوانان 12-تا 17 ساله، نوجوانانی که در کودکی دچار آزار جنسی شده‌اند و متخصصین حوزه آموزش جنسی و کودکان مقطع پیش‌دبستانی) انجام شد. مفهوم و عوامل زمینه‌ساز خود مراقبتی جنسی کودکان مقطع پیش‌دبستانی استخراج گردید. در مرحله دوم الگوی مفهومی از یافته‌های کیفی به دست آمد. در مرحله سوم با استفاده از تکنیک دلفی در دو راند، ابعاد و گویه‌های به‌دست‌آمده در مطالعه کیفی، توسط 15 نفر از متخصصین حوزه آموزش و مسائل جنسی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاح شد. و درنهایت از یافته‌های دلفی جهت طراحی چک لیست مدل‌سازی ساختاری تفسیری استفاده شد. این چک لیست توسط گروه متخصصین تکمیل گردید و مدل‌سازی ساختاری تفسیری با رسم ماتریس انجام شد. در این فرآیند برای تحلیل یافته‌های کیفی از تکنیک تحلیل محتوای قراردادی و نرم‌افزار مکس کیودا و از شاخص های آماری توصیفی (میانگین، فراوانی، درصد) در محیط نرم‌افزار SPSS نسخه‌ی 22 جهت تحلیل داده‌های کمی و جهت رسم مدل‌سازی تفسیری از اکسل  2019استفاده شد.

نتایج

 نتایج مرحله اول در 4 طبقه اصلی شامل: عوامل درون فردی، عوامل خانوادگی، عوامل سازمانی و عوامل اجتماعی گنجانده شد. در مرحله دوم الگوی مفهومی به‌صورت مدل چندلایه‌ای در سطوح مختلف به دست آمد. در مرحله دلفی چک لیست اولیه با 4 طبقه اصلی و 16 طبقه فرعی  و 45 زیر طبقه وارد راند اول دلفی شد و پس از اصلاحات و اتمام مرحله دلفی به 4طبقه اصلی ، 16 طبقه فرعی و 44 زیر طبقه تقلیل یافت. درصد توافق متخصصین 6/96 و میانگین توافق با درنظر گرفتن طیف موافق و خیلی موافقم 77/4 بود. سپس 16 طبقه‌ای که در مرحله قبل به دست آمده بود، وارد مدل‌سازی ساختاری تفسیری گردید و درنهایت مولفه های به دست آمده در 7 سطح طبقه  بندی شد.

 نتیجه‌گیری: یافته ها نشان  داد که  4 طبقه عوامل درون فردی، عوامل خانوادگی، عوامل سازمانی و عوامل اجتماعی  زمینه ساز خودمراقبتی جنسی در کودکان  پیش دبستانی می باشند . بنابراین پیشنهاد می شود جهت ارتقا خود مراقبتی در کودکان  عوامل درون فردی مثبت تقویت شود. بستر خانواده  برای  خودمراقبتی  آماده  شده  و در ساختار و سیاست گذاری سازمان ها خود مراقبتی جنسی کودکان در نظر گرفته شود و در نهایت فرهنگسازی و زمینه سازی در بستر اجتماع برای خود مراقبتی کودکان  انجام شود

کلید واژه­ها

الگو، کودکان مقطع پیش‌دبستانی، خود مراقبتی جنسی، تحقیق کیفی

عنوان مقاله :

Significance of knowledge in children on self-protection of sexual abuse: systematic review

Analyzing the concept of sexual self-care in preschool children: A qualitative study