دفاع پایان نامه دانشجو  مهستی امامی حمزه کلایی مقطع PHD رشته . آموزش بهداشت و ارتقا سلامت، تحت عنوان " "طراحی مداخله آموزشی براساس منبع کنترل و سبک‌های مقابله‌‌ای اندلر و پارکر و بررسی تأثیر آن بر تاب‌‌آوری پرستاران بیمارستان‌‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران در هنگام شیوع کووید- 19 " به راهنمایی استاد استاد راهنمای اول خانم دکتر مهناز صلحی و استاد راهمای دوم خانم دکتر طاهره دهداری و مشاوره خانم ها هدی شیرافکن و آنژلال حمیدیا مورخ "08/05/1402" در سالن شهیدرحیمی برگزار می­گردد.

 چکیده :

مقدمه

استرس‌های تجمعی ناشی از طولانی شدن دوران همه‌گیری کووید-19، ممکن است تاثیرات منفی پایداری بر سلامت روان پرستاران بگذارند. از آنجا که تاب‌آوری روان شناختی پرستاران در مواجهه با این شرایط بسیار با اهمیت است، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین طراحی مداخله آموزشی بر اساس منبع کنترل و سبک‌های مقابله‌ای اندلر و پارکر و تأثیر اجرای آن بر تاب‌آوری پرستاران بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران در هنگام شیوع کووید -19، در سال 1401 انجام شد.

روش انجام کار

این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی شاهد دار با طرح پیش آزمون پس آزمون، می‌باشد. که قبل از انجام آن پرسش‌نامه منبع کنترل در زمینه تاب‌آوری پرستاران در شرایط  کووید-19، طراحی و اعتبار سنجی شد. بدین صورت که ابتدا یک بررسی متون و سپس یک مصاحبه ساختارمند بر مبنای ابزار منبع کنترل والستون برای تببین تجارب پرستاران از منبع کنترل آنها در زمینه تاب‌آوری در شرایط کووید 19به عمل آمد. پس از تایید روایی صوری و محتوایی گویه‌ها، تعیین روایی ساختاری (تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی) با حجم نمونه 482 پرستار انجام شد. داده‌ها در نرم افزارهای SPSS و ایموس هر دو از نسخه 24، تجزیه و تحلیل شد. پایایی سؤالات پرسش‌نامه با استفاده از آزمون همسانی درونی و ثبات

محاسبه شد. سطح معناداری 05/0 در نظر گرفته شد. سپس دو بیمارستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران به صورت قرعه کشی به گروه آزمون و کنترل تقسیم شدند. 162 پرستار واجد شرایط به صورت روش نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. داده‌ها طی زمان‌های قبل، بلافاصله، یک و سه ماه پس از آموزش از طریق پرسشنامه‌های تاب‌آوری کونور و دیویدسون، راهبردهای مقابله با استرس اندلر و پارکر و پرسش نامه محقق ساخته منبع کنترل در زمینه تاب‌آوری پرستاران، جمع‌آوری شدند. محتوای آموزشی بر اساس تکمیل اولیه پرسشنامه‌ها تهیه و طی 7 جلسه برای گروه آزمون اجرا شد. داده‌ها از طریق آزمون‌های تی تست مستقل، کای دو و معادلات برآوردیابی تعمیم یافته (GEE) در نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شدند.

یافته­ها

ابزار طراحی شده از روایی صوری و محتوایی قابل‌قبول، برخوردار بود. در مرحله روایی سازه، چهار عامل استخراجی خدا، شانس، منبع کنترل درونی و دیگران قدرتمند 06/48 درصد از کل واریانس را تبیین کردند و مدل با 18 سؤال از طریق شاخص‌های برازش در ایموس (059/0 =RMSEA، 90/0 < CFI, GFI, IFI NFI, TLI ,)، تأیید شدند. شرایط (60/0< CR و 50/0> AVE) و (ASV< AVE و MSV <AVE) برای هر 4 عامل،  برقرار بود بنابراین روایی همگرا و واگرا به ترتیب، قابل قبول در نظر گرفته شد.  

پایایی ابزار بر اساس نتایج ارزیابی همسانی درونی (70/0 < Ω، 70/0 < α، 70/0 < AIC) و تعیین ثبات (7/0 < ICC)، خوب ارزیابی شد. قبل از انجام مداخله، میانگین پیامدهای مطالعه بین دو گروه متفاوت نبود. پس از آموزش، با گذشت زمان تفاوت آماری معنی‌دار در میانگین نمرات همه پیامدهای مطالعه به‌غیراز منبع کنترل شانس، ایجاد شد (001/0p-value< ). میانگین همه ابعاد تاب آوری به غیر از تاثیرات معنوی در بین دو گروه آزمون و کنترل متفاوت بود (001/0p-value< ). اثر متقابل بین گروه های مورد مطالعه و زمان های پیگیری برای همه پیامدهای مورد مطالعه وجود داشت (001/0p-value< ). منبع کنترل خدا یک عامل تأثیرگذار مثبت بر بعد توانایی سازگاری با تغییرات و روابط ایمن بود و بر بعد کنترل اثر معکوس داشت. پرستارانی که تاب‌آوری خود را به شانس نسبت می‌دادند، آنها  درحیطه تحمل احساسات منفی، از تاب آوری کمتری برخوردار بودند. جنسیت زن، راهبرد مقابله‌ای مسئله‌محور و هیجان محور، منابع کنترل شانس و درونی از عوامل تأثیرگذار بر تاب‌آوری بودند؛ بنابراین آموزش بر افزایش تاب‌آوری گروه آزمون، تأثیرگذار بود (001/0p-value< ) 1 ماه و 3 ماه پس از آموزش، تاب‌آوری پرستاران از سطح ضعیف و متوسط در زمان قبل از آموزش به سطح متوسط و بالا رسید.

نتیجه­گیری

ابزار ساخته شده می‌تواند به شناخت حوزه‌های تمرکز در طراحی مداخلات مناسب برای ارتقای تاب‌آوری پرستاران در بحران کووید-19، کمک کند. ادغام آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و منبع کنترل بر مبنای تکنیک‌های شناختی رفتاری از پتانسیل لازم برای بهبود ابعاد پنج‌گانه تاب‌آوری در پرستاران، برخوردار است.

کلید واژه­ها

منبع کنترل، تاب‌آوری راهبردهای مقابله با استرس، همه‌گیری کووید-19، پرستاران.

عنوان مقاله

عنوان فارسی:

طراحی و اعتبار سنجی ابزاری برای ارزیابی منابع کنترل تاب آوری پرستاران در همه گیری کووید-19

عنوان انگلیسی:

Development and validation of an instrument for assessing Nurses’ control sources of resilience in Covid-19 pandemic