چکیده

مقدمه و هدف: با توجه به پاندمی چاقی و افزایش روزافزون عملهای جراحی چاقی و اهمیت مدلهای پیش بینی کننده در کمک به تصمیم گیری های پزشک و بیمار، و تعیین مقرون به صرفه بودن عملهای جراحی چاقی، این مطالعه با هدف طراحی و اعتبارسنجی مدل پیش بینی بهبود دیابت نوع 2 بعد از عمل های جراحی چاقی و متابولیک و بررسی هزینه- مطلوبیت این عمل های جراحی در بیماران ایرانی انجام شد.

روش کار: مطالعه ی کوهورت گذشته نگر حاضر بر روی 1884 بیمار مبتلا به دیابت با BMI≥30 kg/m² که تحت عملهای جراحی چاقی قرار گرفتند، انجام شد. پیامد، وضعیت دیابت بیماران بعد از عمل براساس معیارهای انجمن دیابت آمریکا به صورت یکی از حالتهای بهبودی کامل، بهبودی نسبی، بهتر شده، بدون تغییر و عود در نظر گرفته شد. مدل رگرسیونی لجستیک با استفاده از متغیرهای پیش بینی کننده به روش backward stepwise انجام شد. برای ارزیابی عملکرد مدل از شاخص های ممیزی (Discrimination)، و شاخص های واسنجی (Calibration) استفاده شد. مطالعه ی ارزیابی اقتصادی از نوع تحلیل هزینه- مطلوبیت عمل های جراحی چاقی در مقایسه با درمان معمول ضد دیابت در بیماران چاق دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به مرکز فوق طی سالهای 1398 تا 1399 انجام گردید. تعداد 120 بیمار چاق دیابتی نوع 2، در دو گروه جراحی و کنترل (60 نفر در هر گروه)، در سه نوبت، یک ماه قبل از عمل، سه ماه و یکسال بعد از عمل وارد مطالعه شدند. آنالیزها براساس هزینه های مستقیم پزشکی و غیرپزشکی، و غیرمستقیم از منظر جامعه و با افق زمانی یکساله و عدم در نظر گرفتن نرخ تنزیل انجام شد.

یافته‌ها: از 1794 بیمار طی یکسال بعد از عمل، 1236 (9/68%) بیمار بهبودی کامل، و 279 (55/15%) بیمار بهبودی نسبی یافتند. مدل پیش بینی کننده ی بهبود دیابت برای یکسال بعد از عمل، شامل 7 متغیر؛ سن پایین، دوره ی ابتلا به دیابت کوتاهتر، سطح پایین FBS و HbA1c، BMI بالاتر، عدم مصرف انسولین و سابقه ی خانوادگی چاقی قبل از عمل می باشد. سطح زیر منحنی ROC (858/0-806/0 95%CI) 832/0 و حساسیت و ویژگی برای نقطه بهینه ی (احتمال بهبودی) 8/0، به ترتیب (0/84 %-1/80 % 95%CI) 1/82 % و (0/71 %-4/59 % 95%CI) 3/65 % و P-value برای تست هازمر لمه شو 0.459 بدست آمد. با در نظر گرفتن کل هزینه های مستقیم و غیرمستقیم، شاخص ICUR نشان می دهد که هزینه ایجاد هر QALY برابر 285،356،859 ریال خواهد بود.

نتیجه‌گیری: طراحی مدل برای پیش بینی بهبود دیابت نوع 2 بعد از عمل های جراحی چاقی می تواند یک ابزار کمکی برای جراحان چاقی در نظر گرفته شود تا بیماران دارای احتمال بالاتر بهبود دیابت بعد از عمل شناسایی و مورد جراحی قرار گیرند از طرفی، با در نظر گرفتن سه برابر تولید ناخالص داخلی (GDP)^[1] به عنوان حد آستانه مطلوبیت برای هر QALY، می توان بیان کرد که انجام عمل های جراحی چاقی برای درمان دیابت نوع 2 هزینه- اثربخش است.

کلیدواژه ها: دیابت نوع 2، بهبود، عمل جراحی چاقی، مدل پیش بینی، اعتبارسنجی، هزینه- مطلوبیت